De auteurs

Mounira Bazzi

Yogatherapeut, yogadocent en somatisch traumadeskundige Mounira Bazzi doceert en studeert al meer dan achttien jaar yoga. Zij werkte hard om yoga op de kaart te zetten vanuit haar droom om het voor iedereen toegankelijk te maken. Yoga is niet alleen voor de soepelen, de sterken of de bekwamen. 

Met haar Libanese roots geeft Mounira al vele jaren les tussen Beiroet en België.

Van yogaredacteur voor Elle tot op dit moment yoga-ambassadeur voor Think-Pink en andere projecten. Mounira was altijd al betrokken bij yogaprojecten waarvan ze gelooft dat die mensen het belang en de voordelen van yoga en bewust leven beter doen begrijpen.

Mounira is een visionair en een dromer die bekendstaat om haar down-to-earth visie op moderne yoga. Haar bijdrage aan yoga is een inspiratie voor velen.

Femke Coopmans

Ze is een verhalenverteller met een groot hart voor muziek en sport. Na de kandidaturen fotografie schakelde Femke Coopmans over op een studie Germaanse Talen, want vertellen kon ze beter in woorden dan in beelden.

Ze combineerde journalistiek met customer media en de redactie van een mooie reeks boeken tot ze eind 2014 het creatieve huis Riff oprichtte. Daar werkt ze samen met een vast team van freelance ontwerpers, fotografen, cameramensen en developers aan projecten die een link hebben met sport en muziek. Op dit moment combineert ze vanuit dat huis nog twee opdrachten: de communicatie van het snel en stabiel groeiende bedrijf Whitemilk, en de coördinatie en eindredactie van muziektijdschrift Jazz&mo.

In 2019 had Femke verschillende urenlange gesprekken met Joachim Meire voor Het No-Nonsense Yogaboek, waarvan zij redacteur was. Zo kwam ze ook in contact met Mounira. Een lockdown later schreef ze zich in voor de teacher training van Joachims Yogaloft.

Gaandeweg merkte Femke dat in de yoga veel liefdes samenkwamen: beweging, prachtige teksten en ze ontdekte dat ook muziek een grote rol kon spelen.

In haar studio laat Femke je met veel creativiteit bewegen op de tonen van jouw lichaam en steengoede muziek, ze geeft met zorg de kostbare traditie en moderne inzichten door en zet je zo op weg om verder jouw verhaal te schrijven.

Een boek voor zoekers

Waarover gaat het boek?

Femke Coopmans: 'Het is een boek voor zoekers, zoals we zelf ook zijn. Het vertrekt vanuit vragen die ‘iedereen’ zich stelt. Dat zijn niet meteen de grote ‘wat is de zin van het leven’-vragen. Maar wel: hoe lang duren vijf minuten? Waarom willen we oud worden, en ook niet? Voelde ik mij vroeger vrijer? En ja, is het leven beter met twee?

Het boek is een dialoog tussen Het Leven en De Wijze. Het Leven leeft, heeft lief, heeft het druk, werkt, studeert, leest, maakt muziek, zoekt tijd voor vrienden en familie en stelt vragen. De Wijze geeft antwoorden, stelt soms opnieuw vragen én reikt tools en technieken aan vanuit de moderne yoga. Als een rode draad doorheen het boek lopen oude oosterse teksten, de filosofische epossen en poëzie uit het oude Indië. Ze zijn prachtig en herinneren zowel de lezer als Het Leven en De Wijze eraan dat wij niet de eersten zijn die ons die vragen stellen. De maatschappij verandert, maar de mensen niet echt. Zij stellen zich al duizenden jaren diezelfde vragen.'

Hoe doe je dat, een boek met twee schrijven?

Femke Coopmans: 'Mounira is een yogi die weet hoe ze (in het Engels) de woorden aan elkaar kan lijmen. Ikzelf ben in alles wat ik doe altijd vertrokken vanuit teksten, maar ik studeer en doceer ook yoga. Bij de eerste hoofdstukken schreef ik de verhalen van Het Leven en schreef Mounira haar antwoorden als Wijze neer. Gaandeweg zijn we voor de antwoorden van De Wijze meer geëvolueerd naar echte gesprekken die ik uiteindelijk uitschreef. Mounira leverde alle tools en technieken (meditatie, ademwerk, kleine rituelen), ik vertaalde en zorgde voor de lijm en de flow die van een boek een boek maakt.

Veel persoonlijker dan gepland

Is dit een persoonlijke interesse van jou?

Femke Coopmans: 'De vragen van ‘Het Leven’ zijn niet volledig autobiografisch, maar ze lijken wel heel erg op mijn echte leven. Vroeger en nu, met man, zoon, broers en zussen, het afscheid van mijn papa, de link tussen een studie Germaanse talen en de liefde voor de oosterse literatuur…

Het boek werd zowel in de vragen als in de antwoorden veel persoonlijker dan we op voorhand hadden gepland. Op het einde van het boek vragen we ons af of ons leven er anders uit zou zien als we op een andere plek en in een andere tijd geboren waren.

Een bijzonder relevante vraag voor twee auteurs die op heel andere plekken en in verschillende culturen geboren werden en kind geweest zijn. Hoe maakt ons dat verschillend? En hoe komt het dat we tegelijkertijd zoveel gemeen hebben? Want terwijl we het boek schreven, leerden we elkaar door en door kennen en merkten we dat de gelijkenissen altijd groter zijn dan de verschillen.'

Oude waardevolle teksten

Heb je zelf veel bijgeleerd in de research voor dit boek dat je in je eigen leven kan toepassen?

Femke Coopmans: 'Het grootste deel van de research was opnieuw en heel gericht de oude teksten lezen: de Mahabharata (een goede vertaling ervan, want in zijn volledigheid is de Mahabharata een epos zo lang als zeven keer de Ilias en de Odysee samen), met ook het filosofische gedicht Bhagavad Gita dat je kunt zien als een gids naar meer rust en vrede in je hart, ook ontzettend mooi en liefdevol zijn, The Radiance Sutras… Ze zijn heel menselijk, grappig soms, vol fantasie en ook vol levenslessen. Elk hoofdstuk opent met een citaat. Het hoofdstuk over liefde en verdriet bijvoorbeeld begit met een van de Yuktiverzen uit de Radiance Sutras:

                ‘Liefde is iets bijzonders. 

                Wanneer je iemand liefhebt, 

                Een tastbaar, voelbaar iemand, 

                Dan gaat de hele wereld open. 

                Als je het universum wil leren kennen, 

                Durf het dan aan om van iemand te houden.’

Gevaarlijke vraag

Is het leven inderdaad beter met twee?

Femke Coopmans: 'Nu het boek er  is en we er volop met mensen over aan het praten zijn, ook met vrienden, blijkt dat sommigen dat een gevaarlijke vraag vinden.

Wat als het antwoord ’neen’ is? En wat als het ‘ja’ is? Het is in elk geval een vraag die bijna iedereen zich ooit in zijn leven stelde.

Verwacht van het boek ook niet per se een heldere ‘ja’ of ’nee’. Misschien is dat, kort door de bocht, wel een van de grootste verschillen tussen de oosterse en de westerse filosofie. De westerse filosofie gaat traditioneel op zoek naar antwoorden, wil duidelijk afgebakende inzichten formuleren. Hoe ingewikkeld ook. De oosterse filosofie inspireert je eerder om in jezelf op zoek te gaan naar antwoorden… en is daardoor misschien ook toegankelijker. Al is ze zeker ook niet altijd makkelijk. Voor mezelf kan ik zeggen dat het leven inderdaad beter is met twee. Ik mis het als er niemand is om ervaringen mee te delen en om ons later die ervaringen samen te herinneren, luidop of in stilte. Dan heb ik het over op reis gaan of grote gebeurtenissen, maar ook gewoon over thuis een aperitiefje drinken met de zon op je gezicht.

De strijd tegen eenzaamheid

Kan dit boeken helpen bij eenzaamheid, een van de grootste bedreigingen van onze moderne samenleving?

Femke Coopmans: 'Een van de belangrijkste aspecten van yoga is wellicht de gemeenschap. De sangha, zoals het in het Sanskriet en het Pali heet. Oorspronkelijk ging het over een gemeenschap van boeddhistische monniken of nonnen, later werd dat uitgebreid naar een groep ‘verlichte zielen’. Vandaag is de sangha je gezin, je familie of een groep mensen. Vrienden, de mensen waar je toevallig samen een keer je yogamat mee uitrolt…

Je kunt deel uitmaken van verschillende gemeenschappen. Iedereen in die groep engageert zich om elkaar te dienen én gelukkig te maken, en je inspireert elkaar ook om dat te blijven doen. Elke bijdrage is belangrijk.

Het gaat over hoe je elkaar met een collectieve energie steunt en verrijkt. Je leert van elkaar, hoe je met elkaar omgaat, hoe iedereen uniek is, en je creëert een plek waar je je prettig en veilig voelt, waar je helemaal kunt zijn wie je bent. Community of gemeenschap gaat ook over verlangen, het verlangen om ergens deel van te zijn. Dat zorgt voor een veiligheid en maakt ook deel uit van je identiteit. Dat verlangen is er, maar we vergeten het soms te voeden. Zo komt het dat we ons op moeilijke momenten soms eenzaam voelen.'

Toch door corona beïnvloed?

Heeft corona meegespeeld bij het schrijven van dit boek?

Femke Coopmans: 'Het boek is in volle COVID-tijd geschreven en toch hebben we geprobeerd om het daar zo weinig mogelijk over te hebben. Toch niet letterlijk. Want de vragen, antwoorden en thema’s zijn er zeker door beïnvloed.

Zo maakte corona onze nood aan connectie en aan die gemeenschap/sangha heel erg duidelijk. Maar vooral ook: COVID-19 maakte het ons moeilijk om afscheid te nemen. Knuffelen en kussen, dat mocht plots niet meer.

Ik schrijf ook een stukje over mijn papa, die twee jaar lang ontzettend voorzichtig was. Hij bleef binnen terwijl ik werkte en studeerde. En toen we eindelijk weer buiten mochten, begaf zijn arme hart het.

Mensen schreven de pijn om een verlies meer dan ooit van zich af op sociale media en in WhatsApp-groepen circuleerde steun en sterkte. Kunnen we elkaar ook iets anders wensen dan sterkte? Warmte was een mooie wens die ik kreeg. Maar zoals De Wijze in het boek het zegt: we hebben die kracht ook nodig. De kracht om te overwinnen, de kracht om door te zetten, om je gesteund te voelen, om te geloven, om je geliefd te voelen.'

Niet de mensen veranderen, wel de maatschappij

Merk je een groeiende nood aan mensen om aan ‘innerlijke verdieping’ te doen? (yoga, meditatie,…) Is dat voor iedereen geschikt?

Femke Coopmans: 'Zeker. Zoals gezegd: mensen zijn niet echt veranderd, maar de maatschappij wel. En die laat ons in alle drukte weinig tijd voor focus, ruimte, balans, vrijheid. Daardoor gaan we ook meer dan ooit op zoek naar manieren om het anders te doen. Om ons innerlijk te verdiepen, als je wil, maar ook om op die manier meer te kunnen betekenen voor de mensen rond ons.

Meditatie is een van de onderdelen van yoga, samen met onder meer ademwerk (pranayama) en ook de houdingen (asana’s). Met die houdingen biedt yoga bovendien weerwerk tegen veel ongemakken die een gevolg zijn van onze zittende levensstijl.

Het is niet zo dat je soepel hoeft te zijn om yoga te doen, of rustig om te kunnen mediteren. Je wordt er wel soepeler en rustiger van.

Niet elke sessie zal iedereen aanspreken, maar er is wel een vorm van yoga, meditatie en/of ademwerk voor iedereen. Zowel Mounira als ikzelf zijn zeer down to earth en maken onze sessies toegankelijk door yoga op een moderne en creatieve manier te brengen. Mounira is op verschillende manieren mijn yoga teacher, en dit is zeker ook iets dat ik van haar heb geleerd.'

Te kunnen zijn wie je bent

Wat kunnen mensen bij jou leren, en leer jij dan ook van hen?

Femke Coopmans: 'Ik ga er graag van uit dat yoga je, net zoals dit boek, op weg zet om helemaal vrij te kunnen zijn wie jij bent. Dat is een eeuwigdurend proces, want je verandert voortdurend. Er zijn ook een aantal voorwaarden aan die vrijheid verbonden.

Enerzijds moet je al weten wie je bent om jezelf te kunnen zijn, daar helpt yoga je bij. En anderzijds heb je balans nodig, zowel flexibiliteit als kracht, zowel energie als rust, fysiek én mentaal. Ik zie mezelf niet echt als een leraar, meer als iemand die verhalen brengt waar mensen iets aan hebben. Dat is iets waar ik veel waarde aan hecht: in de opbouw van een yoga practice, in de keuze van de muziek...

In die verhalen mag ik dingen doorgeven die enorm waardevol zijn, van eeuwenoude wijsheden tot moderne inzichten. Het is belangrijk om dat met het grootste respect doen, maar altijd vertaald naar wat mensen er vandaag aan kunnen hebben. Een niet te onderschatten onderdeel van een yoga practice is ook observeren. Je observeert jezelf, wat je doet, hoe je reageert.

Als yogadocent heb ik de taak om iedereen in de studio te observeren. Heel praktisch moet ik kijken of mensen veilig in een houding staan, maar ik observeer ook hoe ze reageren en hoe ze in elkaar zitten.

Dus naast de studie van alle aspecten van yoga is het voor mij ook enorm leerrijk om al die menselijke aspecten - of lagen - te leren kennen en inschatten. Dat is enorm verrijkend.'

Portretten auteurs: Johan Martens

Praktisch

Het boek 'Is het beter leven met twee?' is een uitgave van uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts.

192 pagina's, hardcover, ISBN 9789463937603.

Kostprijs € 22,50. De lezers van Seniorennet kunnen het boek hier verkrijgen met 10% korting en gratis verzending.